ՏԱՐԱՐԺԵՔ ԵՐԿՐՈՐԴԱԿԱՆ ՆԱԽԱԴԱՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԺԱՄԱՆԱԿԱԿԻՑ ՀԱՅԵՐԵՆՈՒՄ
- aramhayr
- May 30
- 1 min read
Մինասյան Շողեր (ԼՂՀ,, Արցախի պետական համալսարան)
Լեզվական միավորի համանունությունը նրա ձևաիմաստային փոխհարաբերությունների արդյունք է, որը կարող է դրսևորվել լեզվի բառային, ձևաբանական և շարահյուսական մակարդակներում: Վերջին երկու մակարդակներում դրսևորվող համանունությունը ունի քերականական համանունություն անվանումը:
Համանունություն երևույթը, լեզվական որ մակարդակում էլ որ քննվի, անմիջականորեն կապվում է բազմիմաստության հետ:
Սույն աշխատանքում քննում ենք բարդ ստորադասական նախադասության կազմի մեջ մտնող երկրորդական նախադասության համանունությունը նույն գերադասի առկայությամբ՝ փորձելով տալ նաև նման երկրորդականների առաջացման պատճառները:
Երկրորդական նախադասությունների համանունության առաջացումը հիմնականում պայմանավորված է կապակցող շաղկապների բազմիմաստության, գլխավոր նախադասության մեջ հարաբերյալի բացակայության, երկրորդական նախադասության՝գլխավորի տարբեր անդամների միաժամանակ վերաբերելու հնարավորության, նախադասության շարահարական կապակցության և այլ հանգամանքների հետ:
Բազմաթիվ օրինակներով լուսաբանվում են շաղկապների բազմագործառույթային արժեքները:
Այսպիսով՝
1. Քերականական համանունությունը կարող է դրսևորվել թե́ լեզվական, թե́ խոսքային մակարդակներում:
2. Երկրորդական նախադասությունների համանունությունը, որը շարահյուսական համանունության դրսևորումներից է, կարող է արտահայտվել նաև նույն գերադասի առկայությամբ:
3. Երկրորդական նախադասությունների համանունություն կարող է առաջանալ գլխավոր անդամ և լրացում (ենթակա-վերաբերության խնդիր), գոյականական անդամի լրացում (որոշիչ-բացահայտիչ, որոշիչ-հատկացուցիչ), բայական անդամի լրացում (խնդիր-խնդիր, խնդիր-պարագա, պարագա-պարագա), գոյականական անդամի լրացում-բայական անդամի լրացում (որոշիչ-խնդիր, որոշիչ- պարագա) երկրորդականների միջև:
4. Երկրորդական նախադասության համանունության առաջացումը պայմանավորող գործոններից են կապակցող շաղկապի բազմագործառույթայնությունը, հարաբերյալի բացակայությունը, երկրորդական նախադասության՝ գլխավորի տարբեր անդամների միաժամանակ վերաբերելու հնարավորությունը, նախադասությունների շարահարական կապակցությունը, լեզվական որոշ կառույցների տարարժեք ընկալումը և այլն:
[ԱՀ. [Մար2000::8-12] – հոլովաձեւերի համանունություն]
[Մար2000] Ա. Մարգարյան. Հայերենի հոլովները, ԵՊՀ հրատարակչություն Ե., 2000։
Comments